Đề: Cảm nhận bài thơ “Chạy giặc” của Nguyễn Đình Chiểu
“Chợ tan, nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ rơi khỏi lòng bàn tay.
Ra khỏi nhà, những đứa trẻ chạy trốn,
Mất tổ của những con chim ác là đang bay.
Bến Nghé tiền tan bong bóng,
Tranh ngói Đồng Nai nhuốm màu mây trời.
Yêu cầu trang dọn dẹp sự hỗn loạn,
Nếu chúng ta để người da đen phải gánh chịu vấn đề này?”.
Đừng nói đến cảnh dân chạy giặc, mà trước hết, hãy chú ý đến “tiếng súng Tây” nổ ra nơi cuối chợ. Tức là trước khi nổ súng chợ vẫn họp bình thường. Cuộc sống hoàn toàn bình yên và êm đềm. Khi tan chợ, cuộc đoàn tụ của gia đình bắt đầu. Con chờ anh chị em, con chờ cha mẹ, chắt chờ ông bà. Khung cảnh hạnh phúc giản dị, ấm áp sẽ diễn ra trong từng nhà với những món quà giản dị từ chợ quê: củ khoai, chiếc bánh ngô, vài lát mía, vài nắm bắp rang trộn mật ong… Cả nhà sẽ quây quần. quanh mâm cơm thanh đạm với bát canh chua, miếng cá kho tộ, hay đơn giản hơn là món “râu tôm nấu với ruột bầu”… Tiếng súng Tây nổ lúc ấy chợt, chợt, vô cùng. dữ dội. .
Súng Tây lúc đó nổ rất to: “súng giặc trong lòng đất”. Nghe tiếng súng, địch đã ở ngay bên cạnh. “Mới nghe nói” mà cả bàn cờ đã “bó tay” mấy phút. Thất bại đến quá nhanh. Thời gian ngắn làm tăng thêm tính chất đột ngột, bất ngờ, căng thẳng của tình huống. Và thế là thay vì cảnh đoàn tụ đầm ấm là cảnh hỗn loạn, chia cắt:
“Ra khỏi nhà, lũ trẻ chạy trốn,
Mất tổ chim ác là bay.”
Súng vừa nổ, giặc đã đến. Người lớn chưa đi chợ về hoặc còn đang ở ngoài đồng. Quá hoảng sợ, các em dắt nhau bỏ chạy. Đặt từ “lười biếng” trước từ “chạy” là rất mô tả. Dường như chúng tôi chỉ nhìn thấy sự mệt mỏi, hoảng loạn và kiệt sức của các em, rồi mới biết các em đang bỏ chạy. Hình ảnh so sánh đàn chim lạc đàn với những đứa trẻ chạy trốn thực sự đặc biệt. Nhưng cũng phải thấy rằng, khi giặc đến, không chỉ nhân dân khốn khổ mà chim họa mi cũng không yên. Giặc đến hại núi sông chim muông cây cối.
Bỏ chạy giặc, một cuộc tháo chạy vội vàng, bất ngờ, không chuẩn bị gì cả, chỉ định con và chim đã rất thành công. Đằng sau khung cảnh sinh động, hoang mang, hoảng loạn, hỗn loạn của lũ trẻ và tiếng chim là sự mất mát, thiệt hại của cả một vùng quê rộng lớn:
“Bến Nghé đồng tiền tan hoang,
Tranh ngói Đồng Nai nhuốm mây”.
Của cải mất, nhà cháy, con mất cha mẹ, và tất yếu sẽ không tránh khỏi cái chết đau thương: “Đau đớn thay, mẹ già khóc con, ngọn đèn khuya chập chờn trong lều, não nùng. Thay cho người vợ yếu đuối chạy tìm chồng, bóng người trôi trước ngõ”. Giặc đến gieo bao tội ác lên đầu nhân dân, trước hết là dân lành, dân đen chạy lo làm ăn, lo đói nghèo” trong xóm trong làng.
Nguyễn Đình Chiểu cũng từng phải chạy trốn giặc và ông thấu hiểu sâu sắc những cảnh đó. Ông lên tiếng yêu cầu và cũng để phê phán những người có chức vụ, quyền hạn và trách nhiệm của triều đình:
“Xin trăng dẹp loạn,
Hãy để người da đen phải chịu đựng điều này?”
Không chỉ là một câu hỏi gay gắt và một lời phê phán gay gắt đối với những trang nổi loạn của tòa án. Dường như câu thơ cũng là tiếng khóc nghẹn ngào đầy nước mắt của một người mù yêu nước thương dân nhưng không làm được gì cho nhân dân trong cảnh loạn lạc.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
Giới thiệu về kênh Youtube
chay-giac.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác