Đề bài: Cảm nhận của anh (chị) về nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng qua chương “Hạnh phúc của một tang gia” trong “Số đỏ”
Năm 1939, Vũ Trọng Phụng tròn 24 tuổi. “Ông hoàng phóng sự đất Bắc” cho ra đời 5 tác phẩm nổi tiếng: “Giông tố”, “Số đỏ”, “Làm đĩ”, “Vỡ đê” và “Vỡ đê”. Cơm thầy, cơm thầy”. Tác phẩm được ông đánh giá là thuộc loại văn xuôi Việt Nam hay nhất từ khi có chữ quốc ngữ.
Trong đó, “Số đỏ” với nghệ thuật châm biếm điêu luyện, được đánh giá là một kiệt tác bất hủ trong văn học đương đại. Vũ Trọng Phụng phê phán mạnh mẽ xã hội tư sản thị dân thành thị đang chạy theo lối sống “Tây hóa” văn minh rởm, cực kỳ thối nát và nực cười lúc bấy giờ. “Số đỏ” chỉ dài khoảng 200 trang nhưng đầy rẫy những kẻ xấu xa, thấp hèn như Tây me, ma cà rồng, cảnh sát, nhà chùa, nhóm du học kể cả văn nghệ sĩ, y học, báo chí. Chí… Vũ Trọng Phụng đã từng tuyên bố: “Riêng tôi, xã hội này, tôi chỉ thấy toàn lũ khốn nạn, tham lam, đồi bại, đàn bà hư, đàn ông dâm đãng, xã hội chó bẩn.”.
Chương XV với tiểu đề: “Hạnh phúc của một tang gia” đã mang đến cho người đọc nhiều điều thú vị như đang xem một vở hài kịch trong bộ truyện “Tấn trò đời” của xã hội thực dân phong kiến.
Tiêu đề chương là một nghịch lý buồn vui lẫn lộn. Đại tang là gia đình có tang, ở đây có đại tang, nhất định phải đau lòng buồn bã. Có, nhưng hạnh phúc. Gia tộc tam đại này khi ông cố qua đời ở tuổi 80 khiến con cháu “mừng lắm!”.
Vũ Trọng Phụng đã xây dựng thành công một tình huống điển hình để vạch trần những bộ mặt thối nát trong gia đình tư sản này, vạch mặt những con người cặn bã, quái thai của xã hội xấu bấy giờ.
Khi cha mất, ông qua đời, “con cháu vô tâm cũng mãn nguyện”. Đây là cơ hội hiếm có để khoe của cải, khoe giàu, khoe xa hoa với thiên hạ. “Người ta vui thì đi đưa tang, đi đánh trống, thuê xe tang, vân vân…”. Niềm vui tràn ngập: “đám tang ai cũng vui”.
Người con cả – cụ cố Hồng – hút một lúc 60 điếu thuốc phiện, nhắm mắt hả hê. Hôm nay bố mất, anh mừng lắm nhưng người phục vụ vẫn tính 1872 câu cay nghiệt: “Biết rồi, khổ lắm, nói tiếp đi!”. Trong dư vị ngọt ngào của thuốc phiện, hắn “nhắm mắt mơ màng” đến giờ hạnh phúc “hạnh phúc nhất: mặc đồ ngủ, chống gậy vừa ho vừa khóc” để cho thiên hạ phải trầm trồ: “đám ma thế, chống gậy thế này. , … rồi ngạc nhiên rõ rệt:
“Oa, con nhỏ này lớn thật rồi..”. Người con đã “hiếu thảo” với cha như thế đấy!
Đó là một bức tranh biếm họa về satan. Tâm hồn sa đọa, đạo đức sa đọa đến cùng cực, từ cha đến con.
Hai đứa cháu của cụ cố xuất hiện giữa đám tang với nhiều nét dị hợm lố bịch. Văn Minh đi Tây học 6-7 năm không có “bằng cấp gì cả” về nước mở tiệm may cổ vũ chiêu trò “Âu hóa” để “khoe vùng kín phụ nữ”. Ông nội mất, người cháu trai quý này đang nghĩ đến việc phân chia của cải, vui mừng vì “bản di chúc kia đã bước vào thời kỳ thực hành, không còn là chuyện viển vông nữa”. Anh Tư Tấn mở cờ trong bụng, được dịp trổ tài bấm máy “bách phát bách trúng” của mình. Trong đám tang, ông chạy tung tăng, ông dàn cảnh, ông đạo khi hạ huyệt quở trách từng người bằng cách “đỡ gậy”, “cúi đầu”, “cúi lưng”, “chùi nước mắt”, như thế này, sau đó để anh ta quay số. Y “luộm thuộm trong chiếc áo choàng trắng” như một chú hề!
Vũ Trọng Phụng đã miêu tả đám tang của tổ tiên bằng nhiều nét sinh động, châm biếm sâu sắc cuộc sống giả dối của bọn cường hào thối nát. Một đám tang to “đám tang kiểu mẫu” chứ còn gì bằng đám rước. Có chiếc kiệu bát cống lợn quay vòng. Có tố và lốc. Có nhiều vòng hoa, 300 câu đối, mấy trăm người đến tặng. Đúng là một băng nhóm pi-lu “theo cả đường Ta, Tàu, Tây”. Vì vậy, con cháu mừng rỡ, và “người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng nếu không gật đầu…”.
Lấy cái phi lý để vạch trần cái lố bịch, đồi trụy là một nét vẽ vô cùng sắc sảo, độc đáo trong nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng.
“Bao nhiêu vị khách” quý tộc, “sang chảnh” đến đưa tiễn ông cố. Phụ nữ chiếm phân nửa, là “những cô gái thanh lịch, tao nhã”, bạn của Tuyết và bà Phó Đoan… Họ đến để đưa ma đến “cười nhau, bình phẩm nhau, chê nhau, hẹn hò nhau.. “. Những người đàn ông và bạn bè của cụ Hồng đến đám tang để khoe “bộ ngực đầy huân chương” của “mẫu quốc” hoặc của bù nhìn ban tặng. Khi miêu tả bộ râu của những vị khách này, tác giả “Số đỏ” đã tạo ra những chi tiết, ngôn từ và giọng điệu châm biếm cay độc. Một cách giễu nhại, châm biếm đầy giễu cợt. Trên môi và cằm, đàn ông tư sản khoe “tài” khoe cái “đức” đó là “đếm hết râu ria, hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen hoặc hung dữ”, hoặc luộm thuộm hoặc rậm rạp, luộm thuộm,… . “. Người đọc phải bật cười khi đọc đoạn văn miêu tả những bộ râu đó. Đằng sau bộ râu đó là bộ mặt của những kẻ vô đạo đức!
Vũ Trọng Phụng đã sử dụng thủ pháp “thu hồi bút pháp” khi miêu tả ngoại hình của Xuân Tóc Đỏ. Tuyết mặc bộ đồ “Thơ ngây” đi mời trầu, thuốc lá với khách với “vẻ đượm buồn, lãng mạn rất hợp mốt trong một gia đình”. Thấy “anh Xuân” đến, cô vô cùng sung sướng nên “liếc mắt đưa tình… để tỏ lòng biết ơn”. Xuân Tóc Đỏ đến đưa đám cưới cực kỳ xa hoa, với sáu chiếc ô tô, có sư thầy chùa Bà Banh, lễ bái sư Tăng Phú, hai vòng hoa lớn… khiến bà lão sung sướng thốt lên: “Đấy! .., không có món đó chắc thiếu thuốc lắm, may mà anh Xuân nghĩ hộ!”. Xuân không giận mà còn đến viếng rất đông, khiến đám tang ông cố trở nên “uy nghi nhất”.
Xuân Tóc Đỏ xuất hiện, ông Phan “mọc sừng” chính là nhờ số “sừng hươu” đó, được bố vợ chia cho thêm mấy nghìn đồng bạc, vừa khóc vừa ậm ừ: “Hừ!… Hứ! … Hứ! !…” để báo hiếu mà vẫn không quên giữ chữ “tín” với ân nhân. Ông ta “dúi vào tay Xuân” tờ giấy bạc bốn tờ năm đồng. Việc mua bán hay thanh toán diễn ra khá kín đáo, Xuân và ông Phan “mọc sừng” như một cặp bài trùng, hai diễn viên hài siêu quậy. Chính cảnh này là đỉnh điểm của tình huống trớ trêu trong vở hài kịch “liều lĩnh gương mẫu”. Chính trong cảnh này, sự lừa lọc, giả dối và thô bỉ của “thượng lưu”, đã đạt đến mức trơ trẽn đến mức quá ghê tởm. Dân “chó hư” trong hội “chó bẩn” là thế đó! Cái “thượng lưu” đã đến mức trơ trẽn đến mức quá ghê tởm. Mắt “chó hư” trong xã hội “chó bẩn” là thế đấy!
Tóm lại, qua chương “Hạnh phúc của một tang gia”, Vũ Trọng Phụng thể hiện xuất sắc tài năng kể chuyện và nghệ thuật sinh động trong miêu tả của mình. Cái tài của tác giả “Súp đỏ” là cường điệu hóa những bức chân dung biếm họa, những cảnh đời nực cười theo thủ pháp nghệ thuật trào phúng để làm cho người ta bật cười và thấy trong đó chứa đựng bao nhiêu sự thật. Câu chuyện kịch tính với quá nhiều điều vô lý đến mức vạch trần thói đạo đức giả!
Tiếng cười trong “Số đỏ” là tiếng cười châm biếm, có giá trị báo cáo và mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Đám tang ông cố đúng là một vở hài kịch, diễn viên là con cháu, khách mời đã phơi bày hết bản chất dâm ô, thối nát của xã hội nhuốm màu “Tây hóa” lố bịch. .
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
niềm hạnh phúc
Các bộ đề lớp 11 khác