Bài giảng: Tình cảnh lẻ loi của kẻ chinh phụ – Cô Trương Khánh Linh (Thầy )
Đề bài: Qua đoạn trích Nỗi cô đơn của người chinh phụ, em hãy thường phân tích những yếu tố bên ngoài thể hiện tâm trạng của người chinh phụ và ý nghĩa bên trong của những yếu tố đó.
Trong đoạn trích, tác giả có sử dụng một số yếu tố ngoại cảnh như ngọn đèn, tiếng gà gáy, hàng cây. Các yếu tố ngoại cảnh được đưa ra không phải để tả hay kể gì mà để bộc lộ tâm trạng của người chinh phụ trong hoàn cảnh một mình.
– Hình ảnh đèn:
Trong rèm hình như có ánh đèn?
Đèn có biết như không biết,
Trái tim chỉ đáng thương.
Nỗi buồn không nói nên lời
Đóa hoa chùa với bóng người thật đáng yêu!
Vật lộn võ đài suốt năm học trong sự chờ đợi, khao khát, kẻ chinh phục muốn bạn bè giải tỏa nỗi lòng. Người bạn duy nhất là ngọn đèn, nhưng nó là vật vô tri vô giác. Nỗi buồn không biết chia sẻ cùng ai:
Đèn có biết như không biết,
Trái tim chỉ đáng thương.
Và trớ trêu thay, ngọn đèn ấy lại khoét sâu nỗi cô đơn của cô:
Đóa hoa đèn với bóng người thật đáng yêu!
Tác giả tả ngọn đèn để tả nỗi cô đơn của con người. Biện pháp này khá phổ biến trong văn học trung đại. Có thể tìm thấy rất nhiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.
Một mình nàng là ánh chiều tà
Áo đẫm nước mắt, tóc bết tóc.
(Trước khi Kiều trao bùa cho Vân)
Xấu hổ mây sớm khuya,
Nửa tình nửa cảnh như chia sẻ tấm lòng.
(Kiều ở lầu Ngưng Bích)
Người chung gối chung phòng,
Cô xuất hiện như một bóng đèn dài nhấp nháy.
(Kiều sau khi bị Hoạn Thư và Thúc Sinh hành hạ)
– Con gà trống
Gà gáy sương năm dậu
Tiếng gà trống gáy được miêu tả: eo éo cho thấy không gian vắng lặng, trống trải. Đây là nghệ thuật sử dụng chuyển động để thể hiện sự tĩnh lặng. Tiếng gà gáy chỉ làm tăng thêm ấn tượng về sự cô quạnh, vắng lặng.
– Cây mía.
Cuốc phất bóng bốn phía.
Hình ảnh chập chờn, rủ bóng tứ phía gợi cảm giác thưa thớt, hoang vắng càng làm tăng thêm nỗi cô đơn của kẻ chinh phụ. Cô đơn dễ sợ.
Những dấu hiệu cho thấy sự cô đơn của kẻ chinh phục.
Kẻ chinh phục hoàn toàn đơn độc. Nỗi cô đơn thấm đẫm nhiều hình ảnh thơ.
Khi em bước bên hiên, hiên vắng, lặng lẽ gieo từng bước một mình. Chinh phục ngừng đứng (đi ngoài hiên) và ngồi. Vọng hình người mà không thấy thước (chim khách). Cô đơn trong không gian và thời gian: một mình trong nhà, một mình khi bước ra hiên; Ban ngày cô ấy cô đơn ban đêm cô ấy một mình. Chỉ một ngọn đèn duy nhất có thể kết bạn, nhưng nó lại là vật vô tri vô giác, không thể giúp cô vơi đi nỗi cô đơn, ngược lại, càng khoét sâu thêm nỗi cô đơn, lẻ loi: Chiếc đèn kia hoa với bóng người nơi thương trường. . Cô đơn đến mức buồn, nhưng không thể nguôi ngoai nỗi đau nên lại càng cô đơn hơn. Buồn không nói nên lời. Cô đơn trường tồn theo thời gian.
Khắc giờ dài như năm tháng.
Nỗi buồn như biển xa.
Những dấu hiệu trên liên tiếp xuất hiện trong nhiều dòng thơ nối tiếp nhau nhấn mạnh nỗi cô đơn của kẻ chinh phụ. Không ai cô đơn như cô ấy! Nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật của nhà thơ thật tài tình!
Tại sao kẻ chinh phục lại đau khổ?
Qua dòng trạng thái tâm trạng của người chinh phụ, ta thấy nàng đau khổ vì phải ở cảnh biệt ly nơi chiến trường, không một tin tức, ngày về chưa biết. Toàn bộ đoạn trích là một thế giới nội tâm đầy đau khổ của Mị. Cô đau khổ vì cô đơn, vì cô tha thiết mong được sống trong tình yêu đôi lứa.
Người chinh phụ chịu cảnh cô đơn mong tin chồng mà vẫn bặt vô âm tín (xem đáp án ở câu 1 và 2).
Cô ấy đau khổ, khiến khuôn mặt cô ấy đượm buồn, và đôi mắt cô ấy ngân ngấn lệ. Đau khổ đã cô đọng lại thành nỗi buồn, sự xót xa:
Buồn không nói nên lời
Nỗi buồn như biển xa
Cô đau khổ đến phát chán, lòng dạ quay cuồng. Hương buộc hồn mình rạo rực, mải mê với nỗi cô đơn nàng càng khao khát hạnh phúc lứa đôi. Cô ấy cố gắng gảy đàn hạc, nhưng dây đàn bị lỏng hoặc đứt là điềm xấu. Nghĩa là nàng lo sợ cho tính mạng của chồng nơi chiến trường xa. Lo lắng và sợ hãi cũng là nỗi khổ của phụ nữ.
Căn nguyên nỗi khổ của người chinh phụ là chiến tranh, vì chiến tranh mà vợ chồng phải ly tán, người chồng có thể bỏ xác nơi chiến trường. Chiến tranh phong kiến bất công làm bao gia đình tan nát, bao hạnh phúc tiêu tan. Bi kịch của kẻ chinh phạt có ý nghĩa tố cáo mạnh mẽ và sâu sắc cuộc chiến tranh phong kiến phi nghĩa.
Âm điệu của câu thơ thất ngôn, thất ngôn trong đoạn trích.
Song thất lục bát là một thể thơ do người Việt Nam sáng tạo. Trong tác phẩm nói chung và đoạn trích này nói riêng, thể thơ đã đáp ứng được yêu cầu thể hiện nội tâm nhân vật triền miên trong khao khát, cô đơn và đau khổ. Nhịp điệu trong các câu 7 chữ chủ yếu là 3/4 câu lục bát, được ngắt theo nhịp chẵn để tạo âm điệu đều. Hai mươi bốn câu thơ có 168 chữ, nhưng chỉ có 59 chữ mang phong vũ biểu. Hai phần ba số chữ bằng thanh điệu đã góp phần tạo nên một giọng thơ trầm buồn, mênh mang… Yếu tố nhạc điệu trong đoạn thơ đã phục vụ đắc lực cho việc thể hiện tâm trạng của người chinh phụ: xót xa, thương nhớ. nhung nhớ, cô đơn, đau khổ triền miên.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
tinh-canh-le-lộ-dân-dân-chinh-phu.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học