Nhằm giúp các em dễ dàng hệ thống hóa kiến thức và nội dung các tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 10, chúng tôi biên soạn bài Sơ đồ tư duy bài Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng một cách dễ dàng. Ghi nhớ, ngắn gọn với đầy đủ nội dung như tìm hiểu chung về tác phẩm, tác giả, bố cục, dàn ý phân tích, bài văn mẫu phân tích,…. Hi vọng qua sơ đồ tư duy soạn bài Lúc Lâu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng các em sẽ giúp các em nắm được nội dung cơ bản của bài Sơ đồ tư duy Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng.
A. Bài học sơ đồ tư duy Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng
B. Đọc bài Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng
I. TÁC GIẢ
– Lí Bạch (701-762), tự là Thái Bạch.
– Quê quán: Lũng Tây (nay thuộc Cam Túc).
– Là người thông minh, tài giỏi, sống phóng khoáng, không chịu khuôn phép.
– Bi kịch cuộc đời tác giả: Muốn thành công thì bỏ, không thành thì bỏ.
– Được mệnh danh là “thơ tiên” do tính tình phóng khoáng, bay bổng, lãng mạn và thường viết về cõi thần tiên.
II. CÔNG VIỆC
1. Hoàn cảnh sáng tác: Khi Lí Bạch tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng.
2. Bố cục:
+ Hai câu đầu: Cảnh chia tay.
+ Hai câu sau: Tâm trạng của người gửi gắm.
3. Giá trị nội dung
Tình bạn chân thành và trong sáng của Lí Bạch với bạn.
4. Giá trị nghệ thuật
Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh gợi cảm, tứ thơ hay.
TỔ CHỨC PHÂN TÍCH
I. Giới thiệu
– Giới thiệu về tác giả Lí Bạch (tiểu sử, tài năng, con người, sáng tác chính,…).
– Giới thiệu tóm tắt tác phẩm “Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng” (hoàn cảnh sáng tác, giá trị nội dung, nghệ thuật).
II. Thân thể
1. Hai câu đầu: Cảnh biệt ly
– So sánh nguyên tác – dịch thơ:
+ Cố nhân: Bạn thân, bạn tâm giao, tri kỷ; từ “bạn” là chung chung, không được dịch đầy đủ.
+ Hoa yên ngựa: Hoa khói; nơi phồn hoa đô thị.
Bản dịch mất nghĩa thứ hai.
– Nơi trả khách:
+ Nơi đi: Phía Tây lầu Hoàng Hạc → nơi thanh cao, thoát tục.
+ Điểm đến: Dương Châu – chốn phồn hoa đô hội, cuộc sống trần tục.
+ Nối lầu Hoàng Hạc với Dương Châu là dòng Trường Giang chảy ngang trời.
Vẽ nên một khung cảnh đẹp như cổ tích, một không gian rộng rãi, đẹp đẽ.
Gợi nhiều suy tư sâu xa: Tác giả tiễn bạn từ chốn bồng lai tiên cảnh, từ miền tây phiêu bạt, đến chốn phồn hoa đô hội của cuộc sống trần tục phương đông. Tâm sự thầm kín thường trực của tác giả: Mong muốn xuất gia, giúp đời nhưng vốn dĩ ông thích sống tự do tự tại, không chịu khuất phục trước cường quyền nên thực tế đã phải chịu nhiều cay đắng.
– Thời điểm đưa tiễn: Tháng 3 – mùa hoa khói, cuối xuân.
Hai câu đầu nêu:
+ Tách hoàn cảnh.
+ Phần nào tình cảm dành cho bạn trong lòng người ở lại.
+ Gửi gắm những cảm xúc sâu sắc của tác giả về cuộc đời và con đường sự nghiệp của ông.
2. Hai câu sau: Tấm lòng người gửi
* Câu 3:
– So sánh thơ gốc và thơ dịch:
+ She Fan (Original): Cánh buồm lẻ loi cô đơn.
+ Bóng cánh buồm (dịch thơ) làm mất đi sắc thái của cánh buồm.
+ Vô Tận Bích: màu xanh ngút ngàn đến choáng ngợp.
Bản dịch thơ mất đi màu sắc của không gian ngăn cách.
+ Đoạn thơ dịch cho biết đã dịch xong: Bóng cánh buồm đã khuất trời.
+ Nguyên văn: Bóng cánh buồm lẻ loi xa dần, mất hút vào khoảng không xanh biếc. Gợi sự chuyển động chậm rãi, xa dần, thu hút tầm mắt của cánh buồm.
– Hình ảnh tương phản:
Cô ấy là người bình thường >
bé nhỏ, lẻ loi, choáng ngợp.
Làm nổi bật sắc thái lẻ loi, nhỏ bé của con thuyền. Bút pháp tả cảnh ám chỉ sự cô đơn, nhỏ bé của con người trước thiên nhiên rộng lớn.
– Chuyển động chậm dần, xa dần, nhỏ dần rồi mất hút vào khoảng không xanh biếc của cánh buồm. Ánh mắt đau đáu, tình cảm chân thành, tha thiết của tác giả dành cho bạn.
* Câu 4:
– Hình ảnh sông Dương Tử chảy vào trời:
Đó là một hình ảnh siêu nhiên, bay bổng, lãng mạn.
Gợi không gian vũ trụ bao la, tráng lệ, mang đến cảm giác choáng ngợp, con người càng thêm nhỏ bé, cô đơn.
– Trước mắt nhà thơ, dòng Trường Giang như ngày càng dâng cao, hòa vào với trời xanh. Đôi mắt nhà thơ bơ vơ trước khoảng không vô tận che khuất người bạn tri kỷ.
– Tâm trạng của tác giả: Càng cô đơn càng tuyệt vời, nỗi nhớ càng da diết.
III. Chấm dứt
– Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật.
+ Nội dung: Cảnh chia ly – bức tranh thiên nhiên thấm đẫm tâm trạng cô đơn, nhớ nhung của con người. tình bạn chân thành, sâu sắc của tác giả. Những tâm sự, niềm khao khát, hoài niệm về cuộc đời đầy bi kịch của tác giả.
+ Nghệ thuật: Tả cảnh ngụ ngôn, ngôn ngữ hàm súc, “nghĩa tại ngôn ngoại”. Hình ảnh thơ tinh tế, gợi cảm, hùng tráng, đậm chất lãng mạn.
IV. MỘT SỐ CÂU HỎI TẬP ĐỌC VÀ CÂU HỎI PHÂN TÍCH
Câu hỏi: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi từ 1 đến 4:
“Anh đi lên từ lầu Hạc,
Giữa mùa hoa khói, Châu Dương xuôi dòng.
Bóng cánh buồm đã biến mất khỏi bầu trời,
Bạn chỉ có thể nhìn thấy dòng sông trên bầu trời.”
(“Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng”, SGK Ngữ văn 10, tập 1, tr.144).
1. Xác định thể thơ của văn bản?
2/ Đoạn văn trên thể hiện tâm trạng gì của tác giả?
3/ Viết đoạn văn ngắn (5 đến 7 dòng) bày tỏ suy nghĩ của em về tình bạn?
Câu trả lời:
1/ Thể thơ lục bát.
2/ Đoạn văn trên thể hiện cảm giác nhớ nhung, tiếc nuối khi chia tay bạn thơ của nhà thơ.
3/ Gợi ý:
Tình bạn cần phải xuất phát từ trái tim chân thành, dành cho nhau những tình cảm trong sáng và tốt đẹp.
– Có những tình bạn tốt trong đời là điều đáng quý và đáng trân trọng.
– Cần giúp đỡ, chia sẻ khó khăn với bạn bè.
Phân tích
Phân tích bài thơ “Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng” của Lí Bạch.
Ở Việt Nam ta biết Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương,… là những tên tuổi không thể thiếu của văn học trung đại Việt Nam thì ở Trung Quốc người ta biết Đỗ Phủ, Lý Bạch,… không thể thiếu những tài năng. Nhắc đến Lí Bạch, ta thường nghĩ ngay đến một tâm hồn yêu nước vô bờ bến, chỉ biết “cúi đầu nhớ quê hương”. Nhưng nhắc đến Lí Bạch, người ta cũng sẽ nghĩ đến một tình bạn đẹp với Mạnh Hạo Nhiên qua bài thơ “Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng”.
Lý Bạch (701-762) tự là Thái Bạch, sinh ở Lũng Tây, nay thuộc tỉnh Cam Túc, Trung Quốc. Ông được biết đến là nhà thơ lãng mạn vĩ đại nhất của Trung Quốc với biệt danh “nhà thơ”. Bởi thơ ông thường nói đến cõi thần tiên, thể hiện ước mơ vươn tới lí tưởng cao cả, khát vọng giải phóng cá tính, bất bình với thực tại tầm thường, bộc lộ cảm xúc phong phú, mãnh liệt. Phong cách thơ của ông bay bổng, phóng khoáng, tự nhiên, tinh tế, là sự thống nhất giữa cái đẹp và cái cao cả. Trong di sản thơ văn hơn 1000 bài thơ của Lí Bạch, người ta biết nhiều đến bài thơ “Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng” với tình bạn chân thành của nhà thơ dành cho người bạn Mạnh Hạo Nhiên trong bài thơ. . giây phút chia tay. Mạnh Hạo Nhiên cũng là một nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc, có lẽ vì chung tình yêu với văn chương nên hai người đã gặp nhau và có một tình bạn đáng ngưỡng mộ.
Tại lầu Hoàng Hạc, Lí Bạch tiễn đưa người bạn chí cốt trong niềm xúc động dâng trào của một nỗi buồn chua xót:
“Bạn đi lên từ sàn cần cẩu
Giữa mùa hoa khói, Châu Dương xuôi dòng.
Bóng cánh buồm đã biến mất khỏi bầu trời
Bạn chỉ có thể nhìn thấy dòng sông trên bầu trời.”
(Ông già ở Hoàng Hạc Lâu,
Yên hoa ba hào mở Dương Châu.
Cô ấy tưởng tượng những bức tranh tường vô tận,
Duyên Trường Giang Thiên Lưu.)
Cả bài thơ mang một nỗi buồn, đó là nỗi buồn của một tình bạn xa cách, nỗi buồn của việc phải tiễn bạn đi, sự tiếc nuối và nhớ nhung. Hình ảnh biệt ly xuất hiện ở câu thơ đầu, hai người là bạn nhưng sau giây phút này họ trở thành “cố nhân”, cố nhân, cố nhân. Cách tác giả dùng từ “lão” nghe thật tội nghiệp. Hai người vẫn là bạn, đã gắn bó thân thiết từ thuở còn bên nhau, khi gặp nhau ở lầu Hoàng Hạc đã mừng vui biết bao. Tuy nhiên, trong vòng vài phút, họ đã trở thành bạn cũ. Có lẽ vì không có cuộc vui nào là mãi mãi, tất cả rồi cũng đến lúc tàn dù là tình bạn bền chặt cũng không thể kéo dài và trường tồn mãi mãi. Cuộc chia ly này vì thế mang một cảm giác lưu luyến, dự báo có thể không có ngày gặp lại. Nhà thơ tiễn bạn mà trong lòng bùi ngùi nhớ thương. Cùng với từ “cố nhân”, hình ảnh “mùa hoa khói” cũng là dấu hiệu của sự chia ly. Khoảng thời gian tháng ba là mùa hoa khói, mùa chia ly. Nó như trải dài, như dừng lại giữa không gian cao vút của tòa Hoàng Hạc, chỉ thấy xa xa những cánh cò bay ra bay vào không dứt:
“Bóng cánh buồm đã biến mất khỏi bầu trời,
Bạn chỉ có thể nhìn thấy dòng sông trên bầu trời.”
Khung cảnh xa xăm đã khuất hẳn trong mắt tác giả, chỉ còn lại dòng sông trên trời. Người ở lại đứng trước lầu Hoàng Hạc tiễn bạn mà tâm hồn trống vắng không còn hân hoan. Đứng trên lầu cao dõi theo từng bước đi của bạn, khi bạn rời bến đứng trên thuyền giữa mênh mông nước cho đến khi thuyền trôi xa tác giả vẫn dõi mắt theo dõi cho đến khi đã chìm sâu. và bóng tối. Nỗi buồn dường như đã biến thành tuyệt vọng, nó trỗi dậy bao trùm tạo vật bởi tình bạn thân thiết giờ chỉ còn là cảm giác trong tim. Bóng bạn đã khuất và nỗi buồn của nhà thơ phải gửi vào thiên nhiên, nhưng dường như thiên nhiên quá bao la với tòa Hoàng Hạc cao vút và dòng Trường Giang mênh mông mà nỗi buồn ấy dường như quyện lại và bủa vây, khiến cho cảnh vật cũng nhuốm màu với tâm trạng. Dùng cảnh để tả tình, một nỗi buồn man mác, đồng thời là niềm tin vào một tình bạn thiêng liêng, vĩnh cửu, đầy trân trọng, yêu thương. Dù không gian và thời gian có cách xa nhưng trái tim của hai người bạn vẫn hướng về nhau, chân thành và hẹn ước ngày gặp lại.
Trên đời này, tình bạn giống như một món quà độc đáo và quý giá mà thượng đế đã ban tặng cho chúng ta. Tình bạn của Lý Bạch và Mạnh Hạo Nhiên cũng là một tình bạn đẹp đẽ, đáng quý như thế. Tác phẩm “Ở lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng” là minh chứng rõ nét cho tình bạn giữa hai người. Cảm xúc thơ tuy buồn nhưng cũng chính điều đó đã làm rung động biết bao trái tim về một tình bạn chân chính.
Xem thêm sơ đồ tư duy các bài văn, bài văn lớp 10 hay, chi tiết:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học