Suy nghĩ về những lời than thở hay nhất
Đề bài: Hãy chọn một số câu ca dao tự sự và nêu cảm nghĩ của em về những câu ca dao đó.
Bài giảng: Đôi câu thương tiếc – Cô Trường San (giáo viên )
Ca dao, dân ca là tấm gương phản chiếu đời sống tinh thần phong phú của nhân dân lao động. Nó không chỉ thể hiện tình cảm gắn bó tha thiết với quê hương, đất nước… mà còn là lời xót xa về những số phận bất hạnh và những hoàn cảnh éo le, cay đắng.
Ngoài ý nghĩa than thở, tủi thân, lời ca còn mang ý nghĩa phản kháng, tố cáo sự thối nát, bất công của xã hội phong kiến đương thời. Điều đó được thể hiện chân thực, sinh động qua hệ thống hình ảnh, ngôn ngữ đa dạng, phong phú. Ba câu thơ sau đây là những ví dụ điển hình:
1. Nước non có một mình, thân cò lên ghềnh nay xuống. Ai lấp ao kia, làm cạn ao kia, làm gầy đi đứa con? 2. Xấu hổ cho thân phận con tằm, ăn được bao nhiêu lại phải nằm nhả tơ bấy nhiêu. Thương hại lũ kiến nhỏ, Bạn phải tìm thức ăn để ăn. Tiếc rằng sếu tránh đường mây, Chim bay mỏi cánh biết ngày nào. Thương con cuốc giữa trời, Dù kêu ra máu cũng chẳng ai nghe. 3. Thân em như trái trôi. Gió thổi sóng. Bạn biết đi đâu?
Cả ba câu thơ đều sử dụng thể thơ lục bát truyền thống mang âm hưởng xót xa, thương cảm cùng với những hình ảnh so sánh, ẩn dụ thường thấy trong ca dao để nói lên thân phận nhỏ nhen của những người nghèo khổ trong cộng đồng. xã hội cũ (con cò, con tằm, con kiến, quả bần…). Mở đầu mỗi câu thường là những cụm từ như Anh yêu em… Thân em như… và nội dung ý nghĩa được diễn đạt dưới hình thức một câu hỏi tu từ.
Câu 1: Trong ca dao xưa, người nông dân thường mượn hình ảnh con cò để miêu tả cuộc sống và thân phận ít nhiều của mình, bởi họ tìm thấy nét tương đồng ở loài chim quen thuộc ấy.
Bức tranh phong cảnh nông thôn Việt Nam không thể trọn vẹn nếu thiếu những cánh đồng lội qua đồng ruộng, con lạch. Con cò gần gũi với người nông dân khi cày cấy, hái lượm. Đàn cò lần lượt tung cánh bay về tổ lúc hoàng hôn… Con cò đã trở thành người bạn để người nông dân chia sẻ tâm tình:
Nước non lay lắt một mình thân cò lên ghềnh nay xuống ghềnh.
Nghệ thuật tương phản tài tình trong đoạn thơ trên đã làm nổi bật hình ảnh đáng thương của con cò. Giữa bao la trời nước, con cò lẻ loi, cô độc, lang thang kiếm ăn. Thân cò vốn đã nhỏ lại càng nhỏ dần. Dẫu vậy, những cánh cò vẫn phải lên thác, xuống ghềnh, phải va chạm với biết bao sai lầm, lỗi lầm. Câu thơ như một tiếng thở dài não nề, như một lời trách móc, than thở trước những nghịch cảnh của cuộc đời.
Nhìn dáng cò gầy gò, gầy còm lội qua đồng ruộng thượng du kiếm tôm tôm, người nông dân bùi ngùi nghĩ đến thân phận mình phải chịu bao vất vả, cực nhọc và bất bình. Hỏi tại sao:
Ai làm đầy ao kia, Cho ao kia cạn, làm con gầy guộc ?!
Con cò đã phải chịu số phận hẩm hiu nhưng nó vẫn không thể sống yên ổn trong cảnh nghèo khó mà vẫn bị một ai đó, một thế lực nào đó xô đẩy xuống bể đầy, ao cạn trớ trêu thay. Phải chăng giai cấp thống trị trong xã hội cũ luôn muốn đẩy người bị trị vào ngõ cụt?!
Cao hơn cả ý nghĩa than thở cá nhân, bài ca dao trên chứa đựng thái độ phản kháng, tố cáo xã hội đương thời. Hình ảnh con cò ở đây tượng trưng cho thân phận trường kỳ, khổ cực của người nông dân nghèo vì sưu cao, sưu cao, vì đói nghèo, lưu manh triền miên, vì sự bóc lột đến tận xương tủy của giai cấp thống trị. đãi.
Vẫn theo lối liên tưởng như ở câu ca dao thứ nhất, câu ca dao thứ hai là ẩn dụ so sánh thân phận người nông dân với những con vật nhỏ bé tầm thường như con tằm, con kiến:
Thương phận con tằm đành nằm dài nhả tơ ăn. Thương hại lũ kiến nhỏ, Bạn phải tìm thức ăn để ăn. Tiếc rằng sếu tránh đường mây, Chim bay mỏi cánh biết ngày nào. Thương con cuốc giữa trời, Dù kêu ra máu cũng chẳng ai nghe.
Đây là một bài hát về những khó khăn và bất hạnh. Thông điệp Lòng Thương Xót được lặp đi lặp lại bốn lần, diễn tả niềm tiếc thương xót xa vô hạn. Thương hại là cảm thấy thương xót cho tình trạng của chính mình và của những người khác trong cùng một hoàn cảnh.
Thương thân phận con tằm, ăn nằm nhả tơ bao nhiêu là thương cho những người lao động nghèo cả đời bị người khác bòn rút sức lực, công đức bấy nhiêu. Xót xa cho những chú kiến bé nhỏ phải đi tìm miếng ăn là xót xa cho nỗi khổ chung của những con người bé nhỏ cả đời lao động vất vả mà vẫn khốn khổ, nghèo khó. Tiếc thay sếu tránh đường mây, Chim bay mỏi biết có ngày chỉ ngậm ngùi cho những kiếp phiêu bồng vất vả mưu sinh qua ngày. Thương con cuốc giữa lưng chừng trời, Dù có khóc ra máu, có ai chạnh lòng cho những người dân thấp hèn, suốt đời chịu oan ức, không được ánh sáng công lý soi sáng.
Bốn câu ca dao là bốn nỗi niềm. Sự lặp lại đó nhằm nhấn mạnh sự cảm thông, ngậm ngùi trước những mảnh đời cay đắng, đa đoan của những con người nghèo khổ trong xã hội cũ. Sự lặp lại còn có ý nghĩa kết nối, mở ra những nỗi niềm khác nhau và mỗi lần lặp lại, tình cảm của bài hát lại được phát triển, nâng cao hơn.
Trong ca dao, người xưa có thói quen nhìn sự vật thường liên quan đến cảnh ngộ, số phận của mình. Họ đồng cảm với những con vật tội nghiệp, nhỏ bé (con sâu, con kiến, con cò, con vạc, con hạc trời, con sếu nhà, con cuốc kêu sương, con cuốc kêu ra máu,…) vì cho rằng chúng cùng chung số phận và tình trạng khốn khổ như tôi. Những hình ảnh ẩn dụ trong các câu thơ kết hợp với lối viết miêu tả hiện thực tạo nên những tình huống éo le, thấm thía.
Tằm ăn lá dâu, nhả tơ để người ta dùng tơ dệt thành lụa, nhận, gấm, áo thân… có giá trị may mặc cho tầng lớp thượng lưu giàu có. Nếu là tằm thì chỉ ăn lá dâu, là loại lá thường mọc ở ruộng, sông. Và con tằm nhỏ có thể ăn bao nhiêu?! Mượn hình ảnh này, người lao động hàm ý sự bóc lột quá mức của giai cấp thống trị đối với họ. Họ bỏ ra quá nhiều công sức, nhưng sự hưởng thụ dường như chẳng bao nhiêu. Điều đó dẫn đến cuộc sống kéo dài vất vả, nghèo khó và tưởng như không tìm được lối thoát.
Câu: Hạc buồn tránh mây, chim bay mỏi biết khi nào ngừng thể hiện sự chia ly bất đắc dĩ giữa những con người xa người thân, với mảnh đất chôn nhau cắt rốn đi xin ăn . trốn thuế trốn thuế. Con đường phía trước quá gập ghềnh và nguy hiểm. Người lau nước mắt, biệt ly bóng tăm cá, như hạc trốn mây, như chim mỏi cánh, biết bao giờ trở về cố hương, cha con đoàn tụ, vợ chồng ?! Người ở nhà mắt đỏ hoe thấp thỏm lo âu, chờ đợi. Trong muôn vàn nỗi khổ của kiếp người, có nỗi khổ nào bằng sinh, tử, tử?!
Câu cuối: Thương con cuốc giữa trời, Dù kêu ra máu, ai chịu nghe Ý thơ lấy từ truyền thuyết vua Thục Đế mất nước, hận mà chết hóa thành đỗ quyên, còn gọi là đỗ quyên một con cuốc hay một con gà gô. Đa, cứ mỗi mùa hè đến là nó lại gào thét đến chảy máu cổ họng. Nội dung đoạn thơ này nói về nỗi khổ đau, bất công của người nghèo. Bao nhiêu nỗi đau do bị áp bức bất công phải nuốt hết vào trong vì trời cao, đất dày, có khóc cũng không thấu. Có khác gì tiếng cuốc kêu không ngừng, vang vọng giữa hư không mà chẳng ai để ý.
Cách mở đầu mỗi câu đều bằng từ cảm thán (Thương tiếc, ngậm ngùi…) tạo nên âm điệu đáng thương, mang nỗi buồn tủi thân, trách nhiệm. Khẽ ngân nga ta sẽ thấy câu ca dao trên như một tiếng thở dài tiếc nuối, tuyệt vọng.
Ca dao thứ ba phản ánh thân phận bất hạnh của người phụ nữ nông thôn trong xã hội cũ. Những hình ảnh so sánh trong bài mang đậm tính địa phương của một vùng sinh sống Nam Bộ.
Cái tên trái bần gợi lên thân phận của những người nghèo khổ. Trong ca dao Nam Bộ, hình ảnh trái bần, trái mù u, trái sầu riêng thường gợi lên một cuộc đời đầy đau khổ, cay đắng.
Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa như một chiếc lọ nhỏ liên tục bị gió quật ngã. Họ hoàn toàn phụ thuộc vào hoàn cảnh, không có quyền tự quyết định cuộc sống của mình. Xã hội phong kiến luôn muốn dìm họ xuống, phủ nhận vai trò của họ.
Tóm lại, cả bài thơ trên xoay quanh nội dung thân phận và trách nhiệm. Cuộc đời của người nông dân nghèo ngày xưa là bể khổ rộng lớn vô biên. Hiện thực đen tối, tương lai đen tối, họ không biết đi về đâu. Điều đó chỉ chấm dứt khi ánh sáng Cách mạng của Đảng soi đường, giải phóng nông dân khỏi xiềng xích áp bức của giai cấp phong kiến thống trị kéo dài hàng thế kỷ.
Ngày nay, cuộc sống buồn đau, đau khổ đã lùi vào dĩ vãng. Tuy nhiên, mỗi lần đọc những câu ca dao trên, chúng ta lại càng hiểu và yêu thương hơn ông bà, cha mẹ của mình, những người đã chịu cực hình trong cuộc sống nghèo khó trong rơm rạ của một quá khứ đen tối.
Xem thêm các bài văn mẫu về tự sự, lập luận, suy nghĩ, cảm nghĩ lớp 7:
Các bài giải bài tập lớp 7 sách mới có:
nhung-cau-hat-than-than.jsp
Giải bài tập lớp 7 theo sách mới môn học