Đề bài: Phân tích hình ảnh ánh trăng trong bài thơ Ánh trăng
Bài giảng: Ánh trăng – Cô Nguyễn Ngọc Anh (Giáo viên )
Ánh trăng được viết năm 1978, tại Thành phố Hồ Chí Minh, ba năm sau ngày đất nước thống nhất. Tác phẩm là những suy ngẫm của tác giả về thái độ, lối sống của con người trước quá khứ gian khổ, vong ân bội nghĩa. Và những tâm tư đó được thể hiện qua hình ảnh vầng trăng đầy giá trị ý nghĩa.
Sáng tác về trăng, lấy trăng làm chủ đề trung tâm là đề tài muôn thuở của thơ ca. Có thể kể đến vầng trăng tâm tình, bầu bạn với Bác: Nhân Tường Sông Tiền Quang Minh Nguyệt/ Nguyệt Tống Khúc Ca Làm Say Lòng Người Nghe, Thơ hiện đại có thể kể đến vầng trăng của Chính Hữu trong bài Đồng chí: Rừng sương muối đêm nay/ Đứng bên nhau chờ Bác Giặc tới/ Đầu súng trăng treo… Góp một phần nhỏ bé vào chủ đề ấy, Nguyễn Duy đã mang đến cho người đọc những suy tư, tình cảm, chiêm nghiệm sâu sắc qua hình tượng ánh trăng đầy ý nghĩa.
Ánh trăng trở đi trở lại nhiều lần trong văn bản, ngay nhan đề tác phẩm là Ánh trăng đã bộc lộ ý nghĩa tượng trưng sâu sắc của hình ảnh này. Ánh trăng tượng trưng cho vẻ đẹp thiên nhiên gần gũi, trong trẻo và tươi mát. Ánh trăng còn là biểu tượng của tình yêu và tình cảm. Và sâu xa hơn, ý nghĩa hơn, ánh trăng còn tượng trưng cho sự thủy chung, nghĩa tình đã qua. Ánh trăng xuất hiện đều từ đầu đến cuối tác phẩm, mỗi đoạn ánh trăng đều có một ý nghĩa riêng.
Trước hết, ánh trăng trong tác phẩm của Nguyễn Duy là một hình ảnh đẹp của thiên nhiên với tất cả những gì thơ mộng, đẹp đẽ, gần gũi nhất với tự nhiên. Vẻ đẹp ấy được thể hiện rõ nét qua hai khổ thơ đầu của tác phẩm. Tuổi thơ hồn nhiên, tác giả sống chan hòa với thiên nhiên, trên cánh đồng, sông hồ, rừng cây, những từ láy ba lần càng làm sâu sắc thêm tình cảm gắn bó hài hòa của con người với thiên nhiên. Vầng trăng ngày xưa đẹp và bình dị: Trần trụi với thiên nhiên/ hồn nhiên như cây cỏ. Hình ảnh so sánh cho ta thấy rõ hơn vẻ đẹp mộc mạc, rất hồn nhiên và trong sáng của vầng trăng. Và vẻ đẹp ấy còn là biểu tượng cho tâm hồn trong sáng, vô tư của con người. Từ tấm bé cho đến khi lớn lên ra trận, vầng trăng luôn gắn bó thân thiết với con người. Vầng trăng là bạn của con người, không những thế, vầng trăng còn là biểu tượng của thiên nhiên dịu dàng, trong lành, mơ mộng, lưu giữ những kí ức tuổi thơ của con người.
Và nhất là trong những năm tháng chiến tranh gian khổ nhất, vầng trăng trở thành người bạn tâm tình của con người. Hai tiếng tri kỉ vang lên thiêng liêng, ấm áp. Vầng trăng đã được nhân hóa, trở thành người bạn thân thiết, người đồng chí chia sẻ mọi vui buồn, gian khổ với người lính trong những năm tháng ác liệt của chiến tranh. Những tưởng tình bạn tri kỷ này sẽ trường tồn mãi mãi, như chính tác giả khẳng định: tưởng không bao giờ quên/ vầng trăng tri ân.
Không chỉ vậy, ánh trăng còn tượng trưng cho quá khứ của tình yêu và lòng trung thành. Hòa bình lập lại, hoàn cảnh sống thay đổi, những con người chất phác, hồn nhiên năm xưa không còn nữa, họ sống thanh thản trong gương sáng mà quên đi ánh trăng thủy chung, quên đi người bạn thân. của họ. Vì thế, trăng đi qua ngõ / như khách lạ qua phố. Từ một người bạn thân, từ một người tri kỷ trở thành một người xa lạ, một điều gì đó thật đau đớn và cay đắng. Nhưng ánh trăng vẫn chan chứa tình cảm, không một lời oán trách, hàng ngày vẫn lặng lẽ quan sát người bạn cũ.
Ánh trăng giúp con người tỉnh ngộ, thoát khỏi lối sống ô nhục để trở về nâng niu, trân trọng lối sống thủy chung, giàu tình cảm. Trong khoảnh khắc đèn điện đột ngột vụt tắt, như một lẽ tự nhiên, người ta vội mở tung cửa sổ tìm nguồn sáng khác. Và cũng chính trong khoảnh khắc ấy, vầng trăng chợt hiện ra khiến thi nhân ngỡ ngàng, bối rối, gợi nhớ biết bao kỉ niệm trong quá khứ. Ánh trăng vẫn thế, vẫn hình như trăng cứ tròn vành vạnh. Ở đây ta thấy sự tương phản giữa tròn trịa và dửng dưng, giữa sự im lặng của ánh trăng và sự thức tỉnh của con người. Ánh trăng vẫn mang vẻ đẹp của tình yêu nguyên vẹn, thủy chung không bao giờ thay đổi dù con người có đổi thay thế nào. Trước sự bối rối của mọi người, ánh trăng vẫn im lặng. Im lặng mang ý nghĩa nghiêm khắc nhắc nhở, trách móc trong im lặng. Chính sự im lặng của vầng trăng đã đánh thức con người và làm xao xuyến tâm hồn người lính già. Con người “giật mình” trước ánh trăng là sự thức tỉnh của nhân cách, sự trở về với lương tâm trong sạch, tốt đẹp.
Với biểu tượng ánh trăng, Nguyễn Duy đã gửi gắm nhiều tư tưởng, triết lí. Đó là lời nhắn nhủ đến thế hệ hiện tại và mai sau về thái độ sống thủy chung, biết ơn, luôn nhớ ơn quá khứ và tri ân sâu sắc. Nhớ nếp sống tốt đẹp của cha ông. Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây. Dù ra đời đã lâu nhưng hình ảnh ánh trăng nói riêng và bài thơ Ánh trăng nói chung vẫn giữ nguyên giá trị trường tồn của nó.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 9:
Mục Lục Văn Mẫu | Văn học hay 9 theo từng phần:
anh-trang.jsp
Các bộ đề lớp 9 khác